Steve Swell

High Energy Adventures
«Θέλεις να κάνεις λεφτά ή να παίξεις μουσική;» Φαίνεται πως αυτά τα δυο δεν πάνε εύκολα μαζί κι αν σου μιλήσει έτσι κάποιος που θαυμάζεις, μπορεί να μπεις σε σκέψεις για μεγάλες αποφάσεις. Αυτό το αποτέλεσμα είχαν πάντως τα λόγια του Ken McIntyre στο νεαρό τρομπονίστα Steve Swell που μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 έβγαζε καλό μεροκάματο παίζοντας εμπορική μουσική, αλλά δεν εγκατέλειπε και ό,τι αγαπούσε πραγματικά να κάνει.

Άφησε λοιπόν τα καλοπληρωμένα σόου του Broadway, τα διαφημιστικά και τις περιοδείες με γνωστά ονόματα του mainstream κι έδωσε όλη του την ενέργεια στις συνευρέσεις του με τον Roswell Rudd, τον Anthony Braxton, τον Cecil Taylor και φυσικά τον Ken McIntyre, αλλά και με μουσικούς της γενιάς του που εξέπεμπαν στο ίδιο μήκος κύματος σαν τον William Parker, τον Tim Berne, τον Joey Baron, τον Ellery Eskelin και τον Jemeel Moondoc. Έχοντας σαν αρχή του ότι η ελευθερία δεν είναι χάος αλλά επικοινωνία και διάλογος, έγινε σύντομα ένας από τους πιο δραστήριους εκπροσώπους του νεοϋορκέζικου downtown και στα 55 του εξακολουθεί να δουλεύει με τη φόρα και την όρεξη εικοσάρη. Με αφορμή τα δύο καινούρια του άλμπουμ, το “5000 Poems” με το γκρουπ του Slammin’ The Infinite (που παρουσίασε ο Φώντας Τρούσας στο προηγούμενο τεύχος) και το “News? No News” με το Ulmann/Swell 4 (το κουιντέτο του με τον Γερμανό σαξοφωνίστα Gebhard Ullmann) ο Steve Swell μίλησε στο Jazz & Tzaz σκιαγραφώντας μια μουσική διαδρομή που καλύπτει τέσσερις δεκαετίες.
www.steveswell.com

Συνέντευξη με τον Steve Swell
Είσαι ένας από τους μουσικούς που ήξεραν σχεδόν από την αρχή ποιο όργανο ήθελαν να παίζουν. Ένιωθες το ίδιο νωρίς ότι θα ακολουθούσες τη μουσική επαγγελματικά;
Ο πατέρας μου όταν ήταν νέος είχε παίξει επαγγελματικά άλτο σαξόφωνο και κλαρινέτο και προσπάθησε να μου μάθει κλαρινέτο όταν ήμουν 9 χρονών, αλλά δεν τα πήγα καλά. Ευτυχώς μεγάλωσα σε μια εποχή όπου στο σχολικό πρόγραμμα κάθε αμερικάνικου σχολείου υπήρχε και ένα μουσικό πρόγραμμα. Έτσι στα 10 μου όπως όλα τα παιδιά, είχα τη δυνατότητα να επιλέξω ένα όργανο για να μελετήσω. Το τρομπόνι δεν ήταν καν μέσα στις τρεις πρώτες μου επιλογές. Μια μέρα όμως που έπαιζα με άλλα παιδιά σε μια οικοδομή μας κυνήγησαν οι εργάτες, γλίστρησα και πέφτοντας σε ένα σπασμένο γυαλί έκοψα άσχημα το χέρι μου. Έτσι δεν μπορούσα να χειριστώ με τα δάκτυλά μου κανένα από τα όργανα που είχα επιλέξει. Μπορούσα όμως να πιάνω και να κινώ τον ολκό με το χέρι μου που ήταν χαλαρά μπανταρισμένο και έτσι ξεκίνησα με το τρομπόνι. Δεν άρχισα να νιώθω ότι θα γινόμουν επαγγελματίας παρά όταν πήγα στο γυμνάσιο, όταν άκουσα μερικούς μεγάλους τρομπονίστες όπως ο Curtis Fuller και ο Roswell Rudd, όπότε αισθάνθηκα βαθιά μέσα μου ότι η μουσική μού είχε γίνει πάθος και ότι αυτό ήθελα να κάνω στο εξής.

Είναι αλήθεια ότι ο πατέρας σου προσπάθησε να σε προστατεύσει από την «απειλή» των Beatles;
Είναι απίστευτο, αλλά ναι. Το 1964 οι Beatles έκαναν το αμερικάνικο ντεμπούτο τους στο Ed Sullivan Show. Είχαν ειπωθεί πάρα πολλά για τη λεγόμενη βρετανική εισβολή και ήταν εκπληκτικό το πόσοι γονείς ανησυχούσαν. Νόμιζαν ότι η μουσική τους και εν γένει το ροκ θα κατέστρεφαν την ηθική τους, ότι επρόκειτο για κομουνιστική συνωμοσία και άλλα τρελά πράγματα που πίστευαν εκείνη την εποχή. Κανείς δεν ήθελε ο γιος του να έχει μακριά μαλλιά και να παίζει δυνατή μουσική και νομίζω ότι και ο πατέρας μου πίστευε ότι θα συνέβαινε κάτι τρομερό στη χώρα μας αν οι Beatles γίνονταν δημοφιλείς. Έτσι όταν η μαμά και οι αδελφές μου κάθισαν μπροστά από την τηλεόραση να τους δουν, ο μπαμπάς με πήρε στην κρεβατοκάμαρα όπου υπήρχε ένα πικάπ και μου έβαλε να ακούσω Benny Goodman, Glenn Miller και Tommy Dorsey, μέχρι να τελειώσουν οι Beatles, με αποτέλεσμα να μην τους ακούσω. Όμως όπως όλα τα παιδιά λάτρεψα και εκείνους και το ροκ της δεκαετίας του ’60.

Αν και εξαρχής ενδιαφερόσουν για τον αυτοσχεδιασμό ζούσες παίζοντας εμπορική μουσική μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Τι σε έκανε να στραφείς στη δημιουργική σκηνή;
Άρχισα να ξαναέχω επαφή με μουσικούς όπως ο Michael Marcus που με κάλεσε να παίξω με τον Jemeel Moondoc και τον Makanda Ken McIntyre. Στην πραγματικότητα ο Ken McIntyre ήταν εκείνος που βλέποντας τις εμπορικές δουλειές που έκανα μου μίλησε και με έπεισε να επικεντρωθώ στη δημιουργική πλευρά της μουσικής και να αφήσω τα υπόλοιπα κατά μέρος, καθώς όπως εκείνος το έβλεπε με αποσπούσαν από το να εξελιχθώ και να αφοσιωθώ σε εκείνη. Κατάλαβα τι εννοούσε, δεν ήταν εύκολο για μένα αλλά κατά κάποιο τρόπο τα κατάφερα.

Ο Roswell Rudd σε έχει επηρεάσει πολύ σε ό,τι κάνεις. Με ποιο τρόπο συνέβη αυτό;
Από την πρώτη στιγμή που τον άκουσα. Ήταν το 1970 σε μια ραδιοφωνική εκπομπή που λεγόταν “Just Jazz with Ed Beach” και την άκουγα με θρησκευτική ευλάβεια, στο σταθμό WRVR που δεν υπάρχει πια. Ο Ed Beach έβαζε κάθε φορά τις ηχογραφήσεις ενός καλλιτέχνη με χρονολογική σειρά, έτσι ώστε είχες την εικόνα της εξέλιξής του. Έλεγε λεπτομέρειες για τις ηχογραφήσεις και μετά σε άφηνε να ακούσεις. Απλό αλλά αποτελεσματικό. Κάποια στιγμή έτυχε να βάλει τον Roswell Rudd. Ήμουν 15 χρονών και δεν τον είχα ξανακούσει. Ήταν σαν να με χτύπησε κεραυνός. Έπαιζε με τόση φαντασία και εκφραστικότητα που αμέσως αισθάνθηκα ότι ήθελα να παίξω κι εγώ έτσι. Αν και πολύ συχνά τζαμάριζα ελεύθερα, ξεκίνησα επαγγελματικά παίζοντας σουίνγκ και μποπ και σιγά σιγά έφτασα στο σημείο να παίζω αυτό που ήθελα.

Αν και η μουσική σου βασίζεται στον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό έχεις πει ότι προσπαθείς να ακολουθήσεις τη συνθετική μέθοδο του Duke Ellington που έγραφε έχοντας στο μυαλό του τους μουσικούς που θα έπαιζαν.
Είναι ένας έξυπνος τρόπος να συστηματοποιείς τη μουσική και τα διάφορα σχήματά σου. Πολλές φορές έγραφα κάτι που πίστευα ότι ήταν κάτι εξαιρετικό, αλλά ύστερα οι μουσικοί δεν μπορούσαν να αποδώσουν αυτό που είχα στο μυαλό μου. Έτσι έπρεπε κάθε φορά να έχω κατά νου ποιος επρόκειτο να παίξει. Εκεί βρίσκεται όλη η ουσία. Αν απ’ την άλλη έχεις μια μπάντα που είναι καλή στο να αυτοσχεδιάζει χωρίς να έχει τίποτα γραμμένο, είναι καλύτερα να την αφήνεις να το κάνει και να μην της επιβάλλεις τη δική σου αίσθηση περί δομής. Σε κάθε περίπτωση όταν έχεις λάβει υπόψη σου πώς παίζει κάποιος πριν του δώσεις το υλικό που θα παίξει, τον κάνει να αισθάνεται πιο άνετα.

Τι σημαίνει για σένα ελευθερία στον αυτοσχεδιασμό;
Φίλινγκ, ευστροφία, ψυχή. Όταν ανεβαίνεις στη σκηνή ή μπαίνεις στο στούντιο πρέπει να έχεις κάνει ο,τιδήποτε χρειάζεται για να είσαι έτοιμος. Έτσι όταν έρχεται εκείνη η στιγμή πρέπει να εμπιστεύεσαι το ένστικτό σου για να κάνεις τις επιλογές εκείνες που θα οδηγήσουν σε μια εξαιρετική ερμηνεία. Αν σκέφτεσαι υπερβολικά και διστάζεις η ελευθερία χάνεται. Στην ουσία πρόκειται για ένα διανοητικό παιχνίδι που παίζεις με τον εαυτό σου. Πρέπει να εγκαταλείψεις το κομμάτι του εαυτού σου που δεν σε αφήνει να είσαι ευαίσθητος και αυθόρμητος. Όταν καταφέρεις να απομονώσεις τον κεφάλι σου από τον εξωτερικό θόρυβο, τότε μπαίνεις στο βασίλειο της ελευθερίας.

Με το Ίντερνετ καθένας μπορεί να ακούσει τα πάντα. Πιστεύεις ότι ένας καλλιτέχνης οφείλει να παρακολουθεί και να ενημερώνεται για το τι συμβαίνει;
Πρέπει να κάνει αυτό που αισθάνεται. Μιλώντας για τον εαυτό μου, θα έλεγα ότι μου αρέσει να ξέρω τι συμβαίνει, ειδικά με τους τρομπονίστες. Να ξέρω ποιος κάνει κάτι ενδιαφέρον. Είμαι περίεργος, μου αρέσει να ακούω τα πάντα, να βλέπω τη δομή, τα χρώματα, το τάιμινγκ που έχει ο καθένας. Πρόσφατα πήγα να ακούσω κάποιους γιαπωνέζους που έπαιζαν ηλεκτρονική μουσική, ένα είδος που δεν το ακούω καθόλου, και μου άρεσαν πολύ. Όταν ακούς διαφορετικά πράγματα ανοίγουν οι ορίζοντες και μπορεί να ακούσεις κάτι που να το προσπαθήσεις στο όργανο ή στις συνθέσεις σου.

Ποια είναι η ιδέα πίσω από το κουαρτέτο σου Slammin’ the Infinite;
Ήθελα να παίξω με μουσικούς που έχουν μεγάλη ενέργεια και με υλικό που θα ακουγόταν εκρηκτικό και ήξερα ότι οι συγκεκριμένοι ήταν οι κατάλληλοι. Έχουν παίξει σταθερά τόσο καλά μαζί και με ευχαριστεί να ξέρω ότι τα καταφέρνουμε το ίδιο καλά και στο στούντιο και στη σκηνή. Δεν είναι τόσο εύκολο όσο μπορεί να νομίζει κανείς το να βρίσκεσαι σε μια κατάσταση που να ευχαριστιέσαι πραγματικά να παίζεις και να ακούς τη μουσική σου.

Και το άλλο σου κύριο πρότζεκτ, το κουαρτέτο με τον Gebhard Ullmann;
Άλλη μια ευχάριστη περιπέτεια για μένα. Ήμουν σε περιοδεία στην Ευρώπη όταν συνάντησα τον Gebhard Ullmann και με κάλεσε να παίξω στο Βερολίνο. Δουλέψαμε πολύ σκληρά. Ήταν πολύ ευχάριστο να έχω δίπλα μου τον Barry Altschul που τον ξέρω από παλιά, τον Hill Greene και τον Geb. Είμαστε μαζί από το 2004 και τα πάμε πολύ καλά. Είναι μια ιδιαίτερη κατάσταση, είμαστε πολύ συνδεδεμένοι, καθένας μας παίρνει πολύ σοβαρά τις συνθέσεις και το απολαμβάνουμε. Αισθάνομαι ότι μαζί τους μπορώ να επεκτείνω το γράψιμό μου, να γράψω πιο περίπλοκα πράγματα και να κάνω διαφορετικές προσεγγίσεις. Έχοντας έναν επαγγελματία σαν τον Barry βοηθά από μουσική και από επαγγελματική άποψη.

Ποια θα είναι τα επόμενα βήματά σου;
Είμαι στα 55 και αισθάνομαι ότι μόλις ξεκινώ! Έχω κλείσει πολλές εμφανίσεις μέχρι το τέλος του 2011. Του χρόνου θα κάνω τρεις διαφορετικές περιοδείες με τον Ken Vandermark. Για φέτος θα περιοδεύσω με τον Πολωνό αλτίστα Mikolaj Traszka, το Ullmann/Swell 4, τον Jason Hwang. Ξεκινώ επίσης πολλά ντούο σχήματα και μεγάλη μου φιλοδοξία είναι να ολοκληρώσω ένα σόλο δίσκο που δουλεύω. Έχω να έλθω στην Ελλάδα από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 που είχα παίξει με τον Joey Baron και θα ήταν μεγάλη μου χαρά να έλθω είτε για να παίξω, είτε για κάποιο workshop.

Jazz & Tzaz, Ιούλιος 2010