The Freedom Rule
Κανένα εμπόδιο δεν φαίνεται να απασχολεί ή τουλάχιστον να μπορεί να σταματήσει τον οίστρο της Satoko Fujii. Ηχογραφεί με τέτοια συχνότητα που θα προκαλούσε εφιάλτες και στις πιο αφοσιωμένες στη τζαζ δισκογραφικές εταιρείες και ο αριθμός των σχημάτων με τα οποία εμφανίζεται είναι αντιστρόφως ανάλογος με τους χώρους που έχουν απομείνει για τη δημιουργική μουσική. Τα τελευταία χρόνια έχει κυκλοφορήσει έναν αδιευκρίνιστο αριθμό δίσκων (σε μια μόνο μέρα, τις 12 Σεπτεμβρίου του 2006, κυκλοφόρησε 4 άλμπουμ με 4 διαφορετικές μεγάλες ορχήστρες σε 4 διαφορετικές εταιρίες!), ενώ στο ημερολόγιό της δύσκολα θα ανακαλύψεις δυο συνεχόμενες εμφανίσεις με το ίδιο γκρουπ.
Η Satoko Fujii γεννήθηκε στο Τόκιο και ξεκίνησε το κλασικό πιάνο από την ηλικία των τεσσάρων ετών. Ύστερα από εντατικά μαθήματα 16 χρόνων, ανακάλυψε έντρομη ότι δεν μπορούσε να παίξει τίποτε αν δεν είχε μπροστά της μια παρτιτούρα. Ένιωσε λέει σαν ένας εκπαιδευμένος σκύλος που κάνει μόνο ό,τι του λένε. Πέραν αυτού όμως το όλο σύστημα και η γραφειοκρατία της κλασικής μουσικής την είχαν κουράσει και άρχισε να νιώθει ξένο σώμα σε αυτό το περιβάλλον. Άρχισε τότε να πειραματίζεται με διάφορα είδη μέχρι να καταλήξει στον τζαζ αυτοσχεδιασμό και να συμπληρώσει τις σπουδές της στο Berklee και το New England Conservatory, όπου μελέτησε με μεγάλους δασκάλους όπως ο George Russell, ο Cecil McBee και ο Paul Bley. Με τον Bley, που την επηρέασε αφάνταστα όχι μόνο από μουσική άποψη αλλά και στον τρόπο σκέψης, ηχογράφησε το 1995 τον πρώτο της δίσκο, το “Something about water”. Από τότε ηχογραφεί κατά βούληση πότε σόλο πιάνο, πότε με το αμερικάνικο τρίο της (με τον μπασίστα Mark Dresser και τον ντράμερ Jim Black), πότε με τη μεγάλη της ορχήστρα, αλλά και με πολλά ακόμη σχήματα στα περισσότερα των οποίων μοιράζεται ή παίρνει εναλλάξ το ρόλο του ηγέτη με τον άντρα, τον τρομπετίστα Natsuki Tamura. Μαζί του ηχογράφησε και τα τέσσερα άλμπουμ που κυκλοφόρησε τους τελευταίους μήνες, μέσα σε ελάχιστη χρονική απόσταση μεταξύ τους: το “Zakopane” που είναι το πρώτο στούντιο άλμπουμ της Satoko Fujii Orchestra Tokyo, το “Desert Ship” με το κουαρτέτο Ma-Do, το “Cut the rope” με το κουαρτέτο First Meeting και το “Shiro” με ένα ακόμη κουαρτέτο, τους Gato Libre όπου παίζει όχι πιάνο αλλά ακορντεόν. Καθένα μια διαφορετική αισθητική πρόταση μιας αεικίνητης και παραγωγικής παρουσίας της δημιουργικής σκηνής.
Επαφή: http://www2s.biglobe.ne.jp/~Libra/
Ξεκίνησες σαν πιανίστα της κλασικής μουσικής. Πώς πέρασες στην τζαζ;
Άρχισα να μελετώ κλασική μουσική άλλά δεν ήμουν ποτέ επαγγελματίας. Στην αρχή μου άρεσε να αυτοσχεδιάζω, καθώς η μελέτη για ένα τετράχρονο παιδί δεν είναι εύκολο πράγμα. Όμως σιγά σιγά η πολύωρη μελέτη με απομάκρυνε από τον αυτοσχεδιασμό. Στο γυμνάσιο άρχισε να μου αρέσει η τζαζ και προσπαθούσα να αυτοσχεδιάσω, αλλά ανακάλυψα ότι δεν ήμουν σε θέση να παίξω ο,τιδήποτε αν δεν είχα μπροστά μου παρτιτούρα. Στεναχωριόμουν και ένιωθα σαν εκπαιδευμένος σκύλος που εκτελούσα ό,τι μου έλεγαν και δεν μπορούσα να κάνω τίποτα αυθόρμητα. Έτσι δημιούργησα ένα γκρουπ που τα μέλη του δεν έπαιζαν όργανα, αλλά τραγουδούσαν, χτυπούσαν τα χέρια τους, το πάτωμα κτλ. Με αυτό τον τρόπο προσπάθησα να ανακαλύψω πώς οι άνθρωποι έπαιζαν μουσική πριν φτιάξουν όργανα. Ήταν φοβερή και διασκεδαστική εμπειρία. Ένα χρόνο αργότερα αντιλήφθηκα πόσο μου άρεσε και πόσο μου έλειπε το να παίζω πιάνο. Επέστρεψα σε αυτό και άρχισα να μελετώ τζαζ και αυτοσχεδιασμό.
Πιστεύεις ότι υπάρχουν στη γιαπωνέζικη μουσική στοιχεία που έχουν σχέση με τη τζαζ;
Η τζαζ δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε από την ανάμιξη διαφόρων μουσικών και έτσι είναι στο χαρακτήρα της να περιλαμβάνει τα πάντα. Δεν υπάρχουν κάποια φανερά κοινά στοιχεία με τη μουσική της Ιαπωνίας, αλλά πιστεύω ότι μπορώ να βάζω στοιχεία της στη δική μου τζαζ.
Ηγείσαι πολλών και διαφορετικών γκρουπ. Πώς κατανέμεις τις συνθέσεις σου σε καθένα από αυτά;
Μερικές φορές όταν συνθέτω έχω κατά νου ένα γκρουπ, όχι όμως πάντα. Συνήθως οι συνθέσεις μου ξεκινούν την ώρα που εξασκούμαι στο σπίτι. Είναι κάτι που μου παίρνει γύρω στα 15 λεπτά, το αποκαλώ «ημερολόγιο» και γράφω χωρίς να σκέφτομαι κάποιο συγκεκριμένο γκρουπ ή συγκεκριμένα όργανα. Κάποιες φορές διαλέγω μερικά κομμάτια από το ημερολόγιο και τα προσαρμόζω σε ένα γκρουπ.
Πώς ξεκίνησε η σχέση σου με τη μουσική για big band;
Άρχισα να παίζω επαγγελματικά στο Τόκιο, όπου υπάρχουν πολλά καμπαρέ στο πρόγραμμα των οποίων συμμετέχουν ορχήστρες. Μπήκα σε μια από αυτές που το ρεπερτόριό της περιλάμβανε κομμάτια από τις ορχήστρες του Count Basie, του Duke Ellington και άλλων big band. Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή με τη big band jazz.
Στα μικρά σου σχήματα οι μουσικοί ακούγονται να έχουν μεγάλα περιθώρια για να αντιδράσουν και να αναπτύξουν τη μουσική ελεύθερα. Τι περιθώρια ελευθερίας υπάρχουν στην ορχήστρα σου;
Κάποια κομμάτια τα γράφω με λεπτομέρεια, κάποια άλλα όχι. Μερικές φορές το ακροατήριο ξαφνιάζεται, όταν ανακαλύπτει πόσα γραμμένα μέρη υπάρχουν στις συνθέσεις μου. Ακόμη όμως και σε αυτές τις περιπτώσεις ενθαρρύνω τους μουσικούς να παίζουν ο,τιδήποτε, ακόμη και πράγματα που δεν υπάρχουν στις παρτιτούρες. Αν νιώθουν ότι το συναίσθημά τους τούς οδηγεί κάπου, μου αρέσει να το κάνουν. Απολαμβάνω να δουλεύω μαζί τους και μου αρέσει να ρισκάρω για να συμβαίνουν απροσδόκητα πράγματα.
Πώς και διάλεξες να παίζεις ακορντεόν με τους Gato Libre;
Είναι περίεργη ιστορία. Ο Natsuki δημιούργησε τους Gato Libre αρχικά σαν ντούο με τον ίδιο στην τρομπέτα και τον Norikatsu Koreyasu στο μπάσο. Όταν έπαιξαν μερικές φορές μου δημιουργήθηκε έντονα η αίσθηση ότι έπρεπε να προστεθούν κιθάρα και ακορντεόν. Όταν μου ζήτησε να παίξω εγώ δεν είχα καν ακορντεόν. Αποφάσισα να αγοράσω ένα γιατί σχεδίαζε να ξεκινήσει εμφανίσεις στο κλαμπ «Otoya Kintoki» στο Τόκιο. Πήγαμε σε ένα κατάστημα και αγόρασα το φτηνότερο που υπήρχε. Παίζω ακόμη με αυτό γιατί μου αρέσει πολύ αυτός ο λυπημένος και φτηνός του ήχος.
Κυκλοφορείς κάθε χρόνο τουλάχιστον 4 άλμπουμ. Πώς καταφέρνεις και είσαι τόσο παραγωγική σε καιρούς όχι και τόσο ευνοϊκούς για την τζαζ;
Λατρεύω να κάνω μουσική και έχω μια πολύ έντονη επιθυμία να προκύπτουν από αυτήν χειροπιαστά πράγματα. Κάνοντας καινούρια άλμπουμ παίρνω πρόσθετες ιδέες και ενέργεια να κυκλοφορήσω και άλλα. Δεν σταματάω με τίποτα.
Πότε και γιατί αποφάσισες να δημιουργήσεις τη δική σου δισκογραφική εταιρεία;
Όταν ηχογράφησα με τον παλιό μου δάσκαλο, τον Paul Bley, συναντήθηκα με παραγωγούς και μάνατζερ διαφόρων εταιρειών. Ήταν κάτι πολύ κουραστικό για μένα γιατί πολλοί από αυτούς είχαν εντελώς διαφορετικές απόψεις για τη μουσική. Θυμάμαι ότι κάποιος τους μου πρότεινε να φορέσω μίνι και να παίζω μπίμποπ κομμάτια που να είναι γνωστά σε όλο τον κόσμο. Δεν μπορούσα να βρω καμιά εταιρεία και έτσι αποφάσισα να το κάνω μόνη μου. Είχα και τη βοήθεια του Natsuki και ονομάσαμε την εταιρεία Libra (Ζυγός) από το ζώδιό μου.
Έχεις πει ότι πολλές φορές η straight τζαζ είναι πολύ δύσκολη και ότι η δική σου μουσική είναι πιο προσιτή σε ανθρώπους που δεν είναι εξοικειωμένοι με την τζαζ και δεν έχουν καμιά μουσική παιδεία.
Έτσι λέει η εμπειρία μου. Ο δάσκαλός μου του κλασικού πιάνου, τον οποίο εκτιμώ πολύ, αγαπά την τζαζ και με επηρέασε να κάνω και εγώ το ίδιο. Έτσι ξεκίνησα να ακούω διάφορα προγράμματα από τα FM. Αλλά η τζαζ είναι κάτι έξω από αυτά που ακούνε όσοι ασχολούνται με την κλασική ή την ποπ μουσική. Χρησιμοποιεί πολύ τις διαφωνίες και οι ρυθμοί της είναι πολύπλοκοι. Άκουγα πολύ straight τζαζ αλλά δεν με έκανε να αισθάνομαι άνετα. Μια μέρα άκουσα στο ράδιο το «Love Supreme» του Coltrane και μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Αισθάνθηκα κάτι πολύ δυνατό χωρίς να καταλαβαίνω τι ήταν. Η μουσική είναι κάτι που το αισθάνεσαι, χωρίς να το εξηγείς. Αλλά κάποιες φορές η straight τζαζ είναι πιο απολαυστική στον ακροατή όταν γνωρίζει τη δομή και τους κανόνες της, αντίθετα με την ελεύθερη μουσική που δεν έχει τέτοιους κανόνες. Ο μοναδικός της κανόνας είναι να ακούγεται καλά και να είναι συναρπαστική.
Πώς είναι τα πράγματα στην Ιαπωνία από πλευράς χώρων για να παίξει κανείς αυτοσχεδιαζόμενη μουσική; Πώς είναι η σημερινή σκηνή της;
Υπάρχουν πολλοί χώροι και πολλά τζαζ κλαμπ, αλλά δυστυχώς λίγα για την αυτοσχεδιαζόμενη μουσική. Υπάρχουν πάρα πολλοί σπουδαίοι αυτοσχεδιαστές, που όμως δεν τους δίνονται αρκετές ευκαιρίες να παίζουν. Αλλά νομίζω έτσι συμβαίνει παντού. Τα πράγματα γίνονται όλο και δυσκολότερα. Το ακροατήριο είναι περιορισμένο. Αν οι τζαζ δημοσιογράφοι βοηθούσαν τον κόσμο να μάθει για τη μουσική μας, το ακροατήριο θα μεγάλωνε. Αλλά δυστυχώς τα περιοδικά και οι κριτικοί είναι υπερβολικά απασχολημένοι με το να κάνουν χρήματα και δεν έχουν χρόνο να πάνε να ακούσουν ζωντανή μουσική. Κερδίζουν χρήματα από τις διαφημίσεις των μεγάλων εταιρειών, που κι αυτές με τη σειρά τους δεν έχουν χρόνο να πάνε στα κλαμπ. Τους αρκεί να βρίσκουν μερικά νέα πρόσωπα, όμορφα κορίτσια ή ιστορίες που τραβάνε την προσοχή και που φέρνουν εύκολο χρήμα. Αυτό λειτουργεί για λίγο, αλλά καθώς δεν ενδιαφέρονται για την ίδια τη μουσική, ο κόσμος βαριέται και φεύγει από την τζαζ κι έτσι πρέπει να ψάξουν για το επόμενο νέο πρόσωπο. Λόγω του ότι ξοδεύουν χρήματα για κάτι που δεν είναι αυθεντικό, δεν μπορούν να καλλιεργήσουν το ακροατήριο και να του γνωρίσουν τη μουσική που αξίζει και που λειτουργεί υπόγεια σε κάποια μικρά κλαμπ.
ΦΡΑΣΕΙΣ / PHRASES 